Bouw je persoonlijke AI-tutor: 24/7 beschikbaar, eindeloos geduld
PLUS: ASML pompt miljarden in Europese ChatGPT-concurrent, Anthropics miljardenschikking voor boekendiefstal, en OpenAI flirt met Hollywood
De AI-wereld ontwikkelt zich razendsnel, en AI Report houdt je op de hoogte. Twee keer per week de nieuwste ontwikkelingen, tools en inzichten via onze nieuwsbrief en podcast.
🗞️ Het belangrijkste nieuws
ASML stort 1,5 miljard in Franse AI-hoop Mistral
ASML, de trots van de Nederlandse tech-industrie, doet iets wat niemand zag aankomen: het bedrijf pompt 1,5 miljard euro in het Franse AI-bedrijf Mistral. Daarmee wordt de chipmachinemaker in één klap grootaandeelhouder van Europa’s antwoord op OpenAI. Voor een bedrijf dat normaal gesproken liever onder de radar blijft, is dit een opvallend luid statement over de toekomst van Europese technologie.
Wat is er aan de hand?
ASML neemt voor 1,3 miljard euro deel aan een investeringsronde van 1,7 miljard euro in Mistral AI, het Franse bedrijf achter de ChatGPT-concurrent Le Chat. Met deze investering kroont Mistral zich tot Europa’s waardevolste AI-bedrijf met een waardering van maar liefst 11,7 miljard euro. Dat lijkt indrukwekkend, tot je bedenkt dat het Amerikaanse Anthropic vorige week 13 miljard ophaalde bij een waardering van 183 miljard dollar. Maar goed, ergens moeten we beginnen.
De deal betekent dat ASML niet alleen de grootste aandeelhouder wordt, maar ook een plek krijgt in het bestuur van Mistral. Voor een bedrijf dat normaal gesproken machines van 180 miljoen dollar verkoopt aan chipfabrikanten, is dit een verrassende uitstap naar de wereld van taalmodellen en chatbots.
Van lithografiemachines naar taalmodellen
Om te begrijpen waarom deze combinatie zo bijzonder is, moet je weten wat ASML eigenlijk doet. Het bedrijf uit Veldhoven maakt de enige machines ter wereld waarmee de allerkleinste computerchips kunnen worden geproduceerd. Deze EUV-lithografiemachines zijn technologische wonderen: ze gebruiken extreem ultraviolet licht om patronen van slechts enkele nanometers op siliciumwafers te ‘printen’. Zonder ASML geen moderne smartphones, geen AI-chips, geen digitale revolutie.
Het bedrijf heeft een monopolie op deze technologie en levert aan chipreuzen zoals TSMC en Intel. Je zou kunnen zeggen dat ASML de gereedschapsmaker is van het digitale tijdperk – zonder hun machines staat de hele techindustrie stil.
Mistral daarentegen houdt zich bezig met wat er boven op die chips gebeurt: het bouwen van grote taalmodellen die kunnen concurreren met ChatGPT. Het bedrijf, opgericht in 2023 door voormalige onderzoekers van DeepMind en Meta, heeft zich geprofileerd als de Europese kampioen van opensource-AI. Mistrals chatbot Le Chat bereikte binnen twee weken na lancering een miljoen downloads en stond zelfs bovenaan in de Franse App Store.
Waarom doet ASML dit?
De logica achter deze investering ligt niet direct voor de hand. ASML maakt hardware, Mistral software. ASML concentreert zich op nanometers, Mistral op neurale netwerken. Toch zijn er enkele interessante verbindingen.
Ten eerste gebruikt ASML al AI om zijn ongelooflijk complexe machines te optimaliseren. Zoals het bedrijf zelf uitlegt: computational lithography gebruikt geavanceerde modellen en algoritmes om te voorspellen hoe patronen op een wafer terechtkomen, en stuurt vervolgens het hele proces bij om tot perfecte resultaten te komen. De data-analyse en AI-capaciteiten van Mistral zouden hierbij een rol kunnen spelen.
Maar de echte reden lijkt strategischer. Met deze investering slaan twee Europese technologiekampioenen de handen ineen. In een wereld waarin AI steeds meer wordt gedomineerd door Amerikaanse en Chinese bedrijven, is dit een poging om een Europees alternatief te creëren. Het geld van ASML helpt Mistral om de concurrentie aan te kunnen gaan met de grote jongens uit Silicon Valley.
Kanttekeningen bij dit Europese techfeestje
Natuurlijk moeten we niet te hard juichen. Mistral mag dan Europa’s waardevolste AI-bedrijf zijn, de omzet ligt volgens bronnen nog steeds in de tientallen miljoenen en het bedrijf is nog ver verwijderd van winstgevendheid. De waardering van 11,7 miljard euro is vooral gebaseerd op potentie en hoop.
Ook opvallend: terwijl ASML nu de grootste aandeelhouder wordt, had Mistral eerder al investeringen aangenomen van Amerikaanse techgiganten zoals Microsoft en Nvidia. Ook werkt het bedrijf aan een expansie in het Midden-Oosten. De vraag is hoeveel invloed Europa werkelijk heeft op de koers van het bedrijf.
Waarom is dit belangrijk?
Voor Nederlandse techprofessionals is dit nieuws om meerdere redenen relevant. Ten eerste laat het zien dat ook Nederlandse bedrijven meedoen in de AI-race, zij het via een omweg. ASML’s investering kan leiden tot nieuwe toepassingen van AI in de maakindustrie, wat kansen biedt voor engineers en ontwikkelaars.
Andrew Curran vat de betekenis kernachtig samen: “ASML krijgt naar verwachting een zetel in het bestuur van Mistral na een investering van 1,5 miljard dollar en wordt de grootste aandeelhouder. De Euro AI-alliantie begint vorm te krijgen.”
Seán Ó hÉigeartaigh van AI:FAR wijst op een bredere trend: “De steeds hechtere banden tussen de cruciale bedrijven in de chiptoeleveringsketen en de frontier AI-bedrijven zijn opmerkenswaardig.” Deze verticale integratie – van de machines die chips maken tot de AI die erop draait – kan Europa een unieke positie geven in de wereldwijde techrace.
Belangrijker nog: dit is een signaal dat Europa serieus werk maakt van technologische soevereiniteit. In plaats van alleen maar te klagen over Amerikaanse dominantie, investeren Europese bedrijven nu daadwerkelijk in eigen alternatieven. Voor iedereen die zich zorgen maakt over de afhankelijkheid van ChatGPT of Googles AI-modellen, biedt Mistral straks mogelijk een volwaardig Europees alternatief.
Of deze David ooit Goliath zal verslaan, valt nog te bezien. Met ASML’s miljardeninjectie heeft Europa in ieder geval genoeg stenen voor de slinger.
Anthropic schikt piraterijzaak voor 1,5 miljard dollar
Vergeet die kleine boete voor het downloaden van een film. Anthropic betaalt straks 1,5 miljard dollar omdat het miljoenen boeken illegaal heeft toegeëigend om zijn chatbot Claude slimmer te maken. Voor auteurs komt dit neer op zo’n 3000 dollar per boek.
Wat is er aan de hand?
Anthropic, het bedrijf achter de populaire AI-assistent Claude, heeft een schikking getroffen met een groep auteurs die het bedrijf aanklaagde voor het stelen van hun boeken. Het gaat om de eerste grote schikking in de golf van rechtszaken tegen techbedrijven over het gebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal voor AI-training.
De zaak draaide om een pijnlijk punt: Anthropic had meer dan 7 miljoen boeken gedownload van piratenwebsites zoals LibGen en de Pirate Library Mirror. Het bedrijf wist dat deze boeken illegaal waren, maar gebruikte ze toch voor zijn AI-ontwikkeling. Althans, dat was het plan – uiteindelijk besloot Anthropic de boeken niet te gebruiken voor training en ze in zijn digitale bibliotheek op te slaan.
De prijs van piraterij
Het schikkingsbedrag van 1,5 miljard dollar dekt ongeveer 500.000 boeken, wat neerkomt op 3000 dollar per werk. Dat bedrag kan nog oplopen als er meer illegaal verkregen boeken worden gevonden. Voor context: volgens de advocaten van de auteurs is dit het grootste bedrag dat ooit is betaald voor een auteursrechtelijke schikking.
“Deze schikking stuurt een krachtig signaal naar AI-bedrijven en makers: het stelen van auteursrechtelijk beschermd werk van piratenwebsites is fout,” zegt Justin Nelson van advocatenkantoor Susman Godfrey dat de auteurs vertegenwoordigt.
Anthropic moet als onderdeel van de schikking alle gedownloade boeken vernietigen. Het bedrijf erkent geen schuld en zegt in een verklaring: “We blijven ons inzetten voor de ontwikkeling van veilige AI-systemen die mensen en organisaties helpen hun capaciteiten uit te breiden.”
Waarom boeken zo waardevol zijn voor AI
Boeken vormen een goudmijn voor AI-ontwikkelaars. Ze bevatten miljarden zorgvuldig samengestelde zinnen die perfect zijn om taalmodellen te trainen. Waar internetforums en sociale media vaak vol zitten met spelfouten en onafgemaakte zinnen, bieden boeken rijke, goed gestructureerde tekst.
De ironie is natuurlijk dat juist die zorgvuldige samenstelling het werk van auteurs is – mensen die maanden of jaren besteden aan het schrijven, herschrijven en polijsten van hun teksten. En die nu dus alsnog betaald krijgen, zij het via een omweg.
Een keerpunt voor de AI-industrie?
Deze schikking kan verstrekkende gevolgen hebben voor andere AI-bedrijven. OpenAI, Microsoft en Meta worden allemaal geconfronteerd met vergelijkbare rechtszaken. De vraag of het trainen van AI op auteursrechtelijk beschermd materiaal onder fair use valt, blijft onbeantwoord.
William Long, juridisch analist bij Wolters Kluwer, schetst wat er op het spel stond: “We maakten goede kans op meerdere miljarden dollars aan schadevergoeding, genoeg om Anthropic mogelijk te verlammen of zelfs failliet te laten gaan.”
Voor auteurs is het een overwinning, al is het de vraag of 3000 dollar per boek opweegt tegen het gebruik ervan voor AI-training. Mary Rasenberger van de Authors Guild vindt het een uitstekend resultaat en zegt dat het “een sterk signaal stuurt naar de AI-industrie dat er serieuze consequenties zitten aan het illegaal verkrijgen van werken waarop auteursrecht rust”.
Kanttekeningen
De schikking lost niet alles op. Anthropic kan nog steeds aansprakelijk worden gesteld voor materiaal dat door zijn AI-modellen wordt geproduceerd. En het bedrijf wordt ook nog aangeklaagd door grote platenlabels die beweren dat het auteursrechtelijk beschermde songteksten heeft gebruikt.
Bovendien is dit een opt-outschikking, wat betekent dat ontevreden auteurs zich kunnen terugtrekken en hun eigen rechtszaak kunnen starten. Het exacte aantal auteurs dat dit moet doen om de schikking ongedaan te maken, wordt geheimgehouden.
Waarom is dit belangrijk?
Voor schrijvers en andere creatievelingen laat deze schikking zien dat hun werk waarde heeft – letterlijk. AI-bedrijven kunnen niet zomaar alles van het internet plukken. Voor gebruikers van AI-tools betekent het waarschijnlijk hogere prijzen, aangezien de kosten voor training omhooggaan.
Maar misschien is de belangrijkste les wel deze: in de race om de slimste AI te bouwen, blijken oude waarden zoals intellectueel eigendom nog steeds te gelden. Al moet je er soms een rechtszaak voor beginnen om dat duidelijk te maken.
Van 'quick wins' naar GenAI-volwassenheid
Hoe kunnen organisaties de kracht van (Gen)AI benutten om niet alleen sneller, maar vooral slimmer te werken?
Samen met het World Economic Forum deden we daar onderzoek naar. Ontdek de vijf pijlers voor een succesvolle opschaling van GenAI.
⚡ AI Pulse
OpenAI wordt nu ook een uitzendbureau – maar dan voor mensen die vertrouwd zijn met AI. Het bedrijf lanceert een banenplatform dat werkgevers koppelt aan AI-vaardige werknemers, compleet met certificeringsprogramma’s die je direct in ChatGPT kunt volgen. Met partners als Walmart mikt OpenAI op 10 miljoen gecertificeerde Amerikanen tegen 2030. Pikant detail: hiermee neemt OpenAI het op tegen LinkedIn, dat eigendom is van partner Microsoft. De ijzige relatie tussen de twee bedrijven krijgt er dus weer een nieuw strijdtoneel bij.
Google maakt AI-embeddings betaalbaar voor je smartphone met EmbeddingGemma. Dit nieuwe model van 308 miljoen parameters draait op minder dan 200 MB RAM en werkt volledig offline – ideaal voor privacygevoelige toepassingen zoals het doorzoeken van persoonlijke bestanden zonder internetverbinding. Met ondersteuning voor meer dan 100 talen en integratie in populaire tools zoals Ollama en LangChain, presteert het model vergelijkbaar met alternatieven die twee keer zo groot zijn. Voor ontwikkelaars die RAG-toepassingen willen bouwen die écht op je telefoon draaien, is dit een doorbraak.
OpenAI gokt 30 miljoen dollar op een AI-animatiefilm om Hollywood te overtuigen. Critterz, een volledig met AI gemaakte speelfilm over bosdiertjes op avontuur, moet volgend jaar op Cannes in première gaan. Het productieproces duurt negen maanden in plaats van de gebruikelijke drie jaar, en het budget ligt onder de 30 miljoen dollar – een fractie van normale animatiefilms. OpenAI stelt zijn nieuwste tools beschikbaar, inclusief GPT-5, in de hoop dat een kassucces Hollywoods weerstand tegen AI doorbreekt. Of het publiek warmloopt voor een AI-geproduceerde film moet nog blijken – de makers hebben nog niet eens een distributeur. Check hier de korte versie:
🔮 Prompt whisperer
Bouw je eigen AI-tutor die jou echt begrijpt (en je dagelijks achter je broek zit)
Vergeet alles wat je dacht te weten over online cursussen en saaie e-learningmodules. Met de komst van GPT-5 en een arsenaal aan nieuwe ChatGPT-functies kun je nu een persoonlijke AI-tutor bouwen die niet alleen je leerstijl begrijpt, maar ook zelfstandig lesmateriaal verzamelt, je voortgang onthoudt én je dagelijks een vriendelijke schop onder je kont geeft. Of je nu eindelijk machinelearning wilt doorgronden, Spaans wilt leren of je pensioenplanning onder de knie wilt krijgen, deze tutorial laat zien hoe je van ChatGPT je meest geduldige én meest vasthoudende leraar maakt.
Waarom dit je leerervaring radicaal verandert
Stel je voor: een privéleraar die 24/7 beschikbaar is, nooit chagrijnig wordt van domme vragen, je tempo perfect aanvoelt én je elke ochtend een motiverende nudge geeft. Dat is geen toekomstmuziek meer. Met GPT-5’s verbeterde redeneerkracht, Projects voor contextbehoud, Agentmodus voor automatische materiaalverzameling en Tasks voor dagelijkse herinneringen, heb je alle ingrediënten voor een leraar die je écht kent.
Het geheim? Je bouwt geen algemene cursus, maar een tutor die vanaf dag één jouw voorkennis, leerstijl en beschikbare tijd snapt. Die weet dat jij het beste leert via filmmetaforen, of juist via concrete voorbeelden uit je eigen vakgebied. En die je niet loslaat tot je je leerdoel hebt bereikt.
Keep reading with a 7-day free trial
Subscribe to AI Report to keep reading this post and get 7 days of free access to the full post archives.